برنامه ریزی درسی مهارتی است که باید هر دانش آموزی برای رسیدن به اهداف تحصیلی و حتی غیر تحصیلی اش آن را به خوبی بیاموزد. شاید بتوان برنامه ریزی را معادل تلاش برای تثبیت یک عادت دانست، به ویژه زمانی که در برنامه ریزی درسی از نوشتن لیست کارهایی که قرار است انجام بدهید فراتر می روید و انتظار بیشتری از آن دارید. شما توقع دارید برنامه ریزی درسی تان بتواند به شما در خلق عادت مثبت درس خوان بودن کمک کند. راستش این همه چیزی نیست که یادگیری درست این مهارت می تواند به شما هدیه بدهد! در واقع خیلی فراتر از آن را می توانید به دست بیاورید.
کافیست برای یادگیری اصول برنامه ریزی درسی و غیر درسی وقت بگذارید تا زمان استفاده از این مهارت، حسابی از وقتی که برای این منظور گذاشته اید بهره برداری کنید. در دنیا هیچ چیز مثل یک برنامه ریزی صحیح نمی تواند یک محصل را در راه کسب علم به سعادت برساند؛ چرا که کم ترین مزایای یک برنامه ریزی درست جلوگیری از وقوع نتایج غیر قابل پیش بینی است و این مهم در طی نمودن مسیر کسب دانش بسیار حیاتی می باشد. در این مقاله از سایت آزمون آنلاین درسی قصد داریم جدیدترین نکاتی که امروزه در دنیای توسعه فردی مورد بحث هستند را با رویکرد استفاده از آن ها در برنامه ریزی درسی با شما به اشتراک بگذاریم. با ما همراه باشید.
مزایای یادگیری اصول برنامه ریزی درسی چیست؟
منظور مزایای بلند مدت است وگرنه همگان به خوبی می دانند که برنامه ریزی درسی یگانه راه موفق شدن در تحصیل و ساختن آینده تحصیلی است. به جز آن با یادگیری اصول برنامه ریزی درسی، شما موفق می شوید که مدیریت زمان را درونی کنید و به خودآگاهی برسید. به علاوه نظم شخصی تان بیشتر می شود و تبدیل به فردی می شوید که در هر کاری قرار بگیرد راه موفق شدن را خوب بلد است.
علاقه مندی ها در برنامه ریزی درسی
واقعیت این است که برنامه ریزی درسی ای که حجم قابل توجهی از آن مبتنی بر علایق شخص نباشد دیر یا زود به فراموشی سپرده می شود و نمی توان از آن برای رسیدن به اهداف کوچک و بزرگ استفاده کرد. شما نمی توانید کاری که از آن تنفر یا حتی وحشت دارید را به یک باره در برنامه ریزی درسی خود جای بدهید و انتظار داشته باشید که آن را صد در صد به انجام برسانید!
برای این دسته از دروس یا به طور کلی فعالیت ها باید بسیار هوشمندانه عمل کنید. قدم قدم و حساب شده پیش بروید تا بتوانید ابتدا مقاومت درونی تان را نسبت به آن مسئله کم کنید. در دنیا چیزهای زیادی هستند که ما دوست شان نداریم ولی برای ما مفید و گاهی حیاتی هستند درست مثل شربت های سرماخوردگی که در کودکی از خوردن آن امتناع می کردیم ولی پدر و مادر اصرار داشتند بخوریم چون برای مان مفید است. حالا که بزرگ شده اید و باید شربت سرما خوردگی های مسیر زندگی را به خورد خودتان بدهید، نمی دانید چطور باید عمل کنید؟ هیچ عیبی ندارد! هیچ کدام ما علامه دهر به دنیا نمی آییم و چیزهای زیادی باید کم کم در مسیر زندگی کسب کنیم. توانایی انجام دادن کارهایی که به آن ها علاقه نداریم یکی از این مهارت هاست.از بین بردن مقاومت درونی نسبت به کارهایی که انجام دادن شان را دوست نداریم یکی از این کارهاست.
درس های سخت در برنامه ریزی درسی
چطور می توانیم مقاومت درونی مان را نسبت به آیتم های درسی که باید آن ها را انجام بدهیم ولی مورد علاقه ما نیستند، کم کنیم؟ جواب یکی است و همیشه این است! با برنامه ریزی درسی درست و تقسیم این کارها به حجم های کوچک! این روزها سر و صدای زیادی درباره بحث خرده عادت ها در دنیای توسعه فردی و حتی برنامه ریزی درسی وجود دارد. دارن هاردی با کتاب اثر مرکب، استفان گایز با کتاب خرده عادت ها و جیمز کلییر با کتاب عادت های اتمی سعی بر این دارند تا قدرت تاثیر گذاری کارهای کوچک در طول زمان را به ما نشان بدهند. اما شاید مهم ترین درسی که از قانون خرده عادت ها می توانیم بگیریم این است که از قدرت آن برای انجام کارهایی که به آن ها علاقه نداریم؛
ولی برای مان ضروری هستند (درست مثل همان شربت سرماخوردگی )استفاده کنیم. تنها راه حل آسان، تاثیرگذار و در عین حال قوی برای کم کردن مقاومت درونی این است که آن قدر آن کار یا درس را در برنامه ریزی درسی تان کوچک و کم حجم کنید که نیازی به اراده خیلی قوی برای انجام آن نداشته باشید. وقتی کاری را که در برنامه ریزی درسی تان لحاظ کرده اید را دوست نداشته باشید و تازه! حجم زیادی از آن را به خود تحمیل کنید، واضح و مبرهن است که خودتان را از قبل برای شکست و دلسردی آماده کرده اید! حتی اگر شما برنده این مسابقه باشید، در انتها می بینید که میزان زیادی از اراده تان را صرف این کار کرده اید. در صورتی که وقتی یک هدف دراز مدت در برنامه ریزی درسی برای خودتان تعریف می کنید؛ هیچ چیز بیشتر از ذخیره نیروی اراده تان برای تان حیاتی نیست.
قانون خرده عادت ها در برنامه ریزی درسی
کافی است کارهایی که انجام دادن شان برای تان همیشه سخت بوده و هستند را به واحدهای کوچکی تقسیم کنید تا ببینید در درازمدت چگونه زره و کلاهخود خود را کنار می گذارید و مقاومت تان در برابر انجام آن کار به مرور از بین می رود و خود به خود وقت بیشتری به آن ها در برنامه ریزی درسی بعدی تان قرار می دهید.
ایجاد روتین های روزانه در برنامه ریزی درسی
مهم نیست الان در چه مقطعی از زندگی خود هستید! همیشه کارهایی وجود دارند که باید به انجام آن ها عادت کنید تا در درازمدت میوه خوش طعم این درخت عادت مثبت را بچینید. طبیعی است انجام برخی کارها به طور مستمر و طولانی ممکن است شما را دلزده کند؛ عیبی ندارد گاهی می توانید روتین هایتان را هوشمندانه تغییر دهید تا همچنان میزان اراده ای که برای انجام آن ها نیاز دارید در سطح پایینی قرار بگیرد و روحیه شما را خسته نکند. منظورمان از نقش روتین ها در برنامه ریزی درسی چیست؟
پاسخ این است: فرض کنید باید در برنامه ریزی درسی تان درس هایی با ضریب بالا قرار دهید که از قضا حجم بالایی هم دارند. می توانید با قرار دادن آن در لیست روتین های روزانه تان مطالعه آن ها را تبدیل به یک عادت کنید؛ یک عادت مفید و سازنده! به طور مثال در درس زبان انگلیسی نیازمند به تلاش بیشتری هستید؛ می توانید روتینی با عنوان واژگان زبان انگلیسی در برنامه خود بگنجانید؛ به این صورت که بعد از برخاستن از خواب یا قبل از به خواب رفتن یا پس از نماز ده واژه بخوانید و معادل انگلیسی آن را در دیکشنری های آنلاین یا کاغذی جستجو کنید. تصور کنید این کار را به مدت یک سال انجام دهید! آیا نتیجه چیزی جز موفقیت درخشان خواهد بود؟ آن هم با صرف زمان کم ولی مستمر!
روتین ها طبق نیاز شما در برنامه ریزی درسی تان تغییر می کنند، هم زمان انجام دادن شان و هم موضوعات شان. به طور مثال اگر از نشستن پشت میز مطالعه خسته می شوید می توانید روتین حرکات کششی برای انعطاف دادن به کمر و گردن تان را انتخاب کنید و پس از هر واحد مطالعاتی یک ساعت و نیمه این حرکات را انجام دهید. این طور هم سلامتی خود را در درازمدت تضمین کرده اید و هم اینکه با جریان یافتن خون و اکسیژن گیری بهتر ذهن تان برای مطالب واحد بعدی مطالعه آماده می شود.
لوازم مورد نیاز برای برنامه ریزی درسی
چیزی بیشتر از یک کاغذ و قلم لازم است؟ مشخص است که بله! باید تمام هشیاری،خلاقیت و اشتیاق خودتان را زمان برنامه ریزی درسی به همراه داشته باشید. در این صورت است که می توانید برنامه ای مبتنی بر نیازهای خود و برای رشد بیشتر بنویسید. شرط می بندم بارها واژه ماتریس برنامه ریزی آیزنهاور را شنیده اید! اما آیا واقعا تا به حال به خوبی از آن در برنامه ریزی درسی تان استفاده کرده اید؟ تقسیم کارها به مهم و فوری، مهم و غیر فوری، فوری و غیر مهم و غیر مهم و غیر فوری به طرز عجیبی در برنامه ریزی کمک کننده است! کافیست قبل از قرار دادن هر کار در برنامه ریزی کلی و برنامه ریزی درسی تان اهمیت و فوریت آن را مشخص کنید و بسته به آن برایش وقت تعیین کنید. جالب است بدانید اغلب کارهایی که در درازمدت باعث ممتاز شدن شما از سایرین می شود کارهای مهم و غیر فوری است!
کارهای مهم و فوری مثل امتحان پایان ترمی را که دو روز فرجه دارد؛ خب همه برای قبولی در آن تلاش می کنند! ولی چه کسی برای اتاق تحصیلی مهمی که یک سال بعد یا دو سال بعد قرار است برایش به وقوع بپیوندد، برنامه ریزی درسی صحیح و اصولی می کند؟ درست است؛ موفق ها! آن ها خوب بلدند گول کارهای غیرفوری و غیر مهم را نخورند و تمرکزشان را در درازمدت حفظ کنند. می بینید؟ برنامه ریزی درسی تنها یک لیست از کارهایی که باید فردا انجام بدهید نیست! به اندازه ظرفیت شما برای پیشرفت و رشد می توان برنامه ریزی درسی را توسعه داد و از آن برای نیل به اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت استفاده کرد.
استفاده از بولت ژورنال در برنامه ریزی درسی
محال است که پیگیر مطالب توسعه فردی و موفقیت تحصیلی باشید ولی در کنار یادگیری اصول برنامه ریزی درسی با بولت ژورنال آشنا نباشید! اما واقعا بولت ژورنال چیست و چطور می توان از آن در برنامه ریزی درسی استفاده کرد؟ سال ها پیش فردی که مشکل عدم تمرکز و بیش فعالی ذهنی داشت برای مهار کردن ذهن خود و وادار کردن آن برای تمرکز شروع به نوشتن دفتری با المان های خاص کرد که بعدها الهام بخش خیلی ها شد و آموزه های آن دست به دست چرخید تا الان بین من و شما به اشتراک گذاشته شود. به طور ساده بولت ژورنال یک دفتر است، یک دفتر شخصی که تمام زندگی تان در آن می تواند ثبت و ضبط شود! تا پیگیری کارها برای تان آسان شود، هیچ قرار ملاقات یا کلاسی را فراموش نکنید، روتین های تان را ثبت کنید و نمودار ساعات بهره وری تان به شما نشان بدهد که چطور هفته را از سر گذرانده اید. شاید بتوان ساده ترین نوع بولت ژورنالی که صرفا مخصوص برنامه ریزی درسی باشد را کتاب برنامه ریزی کانون دانست. بسته به نوع فعالیت هایی که باید پیگیری کنید یا روتین هایتان، بولت ژورنال شما با سایرین متفاوت خواهد بود.
استفاده از طراحی بولت ژورنال
قرار دادن صفحه ای در بولت ژورنال تان برای نوشتن روزهای ماه و قرار ملاقات یا کلاس خاصی که دارید مقابل آن روز از ماه باعث می شود یک تصویر کلی از ماه پیش رو داشته باشید و چیزی را از دست ندهید و فراموش نکنید. آیا دوستان و اعضای خانواده تان شاکی هستند که چرا فقط به فکر برنامه ریزی درسی هستید و حتی یادتان می رود تولدشان را تبریک بگویید؟ عیبی ندارد، هر ماهی که باید برایش برنامه ریزی کنید ابتدا تاریخ تولدها و به طور کلی مواردی که باید در آن ماه حتما به خاطر داشته باشید را در صفحه ماهانه بولت ژورنال تان بنویسید.
قسمت بعدی که می توانید در بولت ژورنال تان قرار دهید و اتفاقا در برنامه ریزی درسی بسیار راهگشاست و قبلا هم مفصل درباره اش بحث کردیم؛ روتین هایی هستند که می خواهید آن ها را تبدیل به عادت کنید. بهتر است در ایجاد روتین هایتان به گونه ای عمل کنید که توانایی انجام آن ها را با کمترین میزان وقت و اراده داشته باشید. به طور مثال اگر می خواهید عادت ورزش کردن را در خود ایجاد کنید ابتدا با خودتان عهد کنید روزی 30 ثانیه پلانک بزنید. در این صورت مقاومت درونی تان در مقابل ورزش کردن کم می شود و خود به خود هم علاقه تان به ورزش کردن بیشتر می شود و هم ناخودآگاه تلاش می کنید زمان بیشتری مابین برنامه هایتان برای انجام آن پیدا کنید.
استفاده از روتین ها در راستای برنامه درسی بسیار راهگشاست. هنوز هم دانشجوی پزشکی که موفقیت خود را مرهون مطالعه روزانه یک ساعته عربی به مدت طولانی می دانست را به خاطر دارم. او علاقه ای به خواندن دروس عمومی نداشت ولی با شروع کردن گام هایی کوچک در این راستا و در خلال برنامه ریزی درسی اش، به مرور مقاومت درونی خود را در مقابل عربی خواندن کم کرد. او ابتدا از خواندن یک متن عربی شروع کرد؛ شاید از هر 9 سوال متن به زحمت می توانست 2 سوال را درست پاسخ بدهد! ولی به مرور و علاقمند شدن به عربی توانست به 8 سوال از 9 سوال برسد و کارنامه کنکورش او را از اهمیت قدرت روتین ها در موفقیت بیش از پیش مطلع کرد؛ چرا که عربی را توانسته بود بیش از 81 درصد بزند و این اتفاق کمک شایانی به او کرد تا در رشته مورد علاقه اش تحصیل کند.
شما هم تلاش کنید روتین هایتان را به گونه ای هوشمندانه انتخاب کنید تا با نیروی پشتکار بتوانید برنامه ریزی درسی خود را هر چه بیشتر پربار کنید. همین که این متن را می خوانید یعنی خواهان رشد هستید؛ پس با ذهن باز فاصله ای که خودتان در ذهن تان از رقبا ساخته اید را به فراموشی بسپرید و حتی اگر واقعا همچون چیزی وجود دارد آن ها را با نیروی پشتکار و با طراحی برنامه ریزی درسی اصولی در هم بشکنید. خودتان با جستجوی بیشتر و البته مطالعه کتاب برنامه ریزی به روش بولت ژورنال بهتر می توانید از این روش برای برنامه ریزی درسی استفاده کنید. نویسنده این کتاب رایدر کارول و در واقع ابداع کننده این دفتر، و زهرا نجاری به تازگی آن را ترجمه کرده است.
از دیگر بخش های مفیدی که به منظور برنامه درسی می توانید در بولت ژورنال تان بگنجانید صفحات ردیاب درسی، اهداف هفتگی و بررسی ساعات خواب به منظور بهره وری بیشتر می باشد.
اهمیت ارزیابی در برنامه ریزی درسی
مهم ترین قسمت برنامه ریزی درسی این است که با توجه به برآیندی که از عملکرد خود دارید بتوانید آن را شخصی سازی کنید و متناسب با توان تان و شاید مقدار کمی سخت گیرانه تر، آن هم برای شروع و محک زدن خودتان شروع کنید. اما این کار را زمانی می توانید به درستی انجام دهید و از آن برای رسیدن به اهدافتان استفاده کنید که حقیقتا ارزیابی درستی از خود داشته باشید. هیچ چیز مثل یک ارزیابی درست نمی تواند خودآگاهی شما را تقویت کند و ضمن این که توانمندی های شما را خیلی روشن نشان می دهد، قادر است که نقاط ضعف برنامه ریزی درسی یا عملکرد شما را نشان بدهد.
ارزیابی شما می تواند شامل نمودارهایی باشد که به منظور ردیابی ساعات مطالعه موجود در برنامه ریزی درسی تان طراحی می کنید یا تعداد تست هایی که این هفته موفق شده اید تمرین کنید. اما می توانید هوشمندانه تر هم عمل کنید و میزان کیفیت مطالعه تان را هم روزانه از خود جویا شوید. برخی ها این ارزیابی کیفیت را با تعریف واژه هایی مثل راضی کننده، متوسط، ضعیف و عالی طبقه بندی می کنند. برخی دیگر با نشان دادن طیف رنگ ها و رنگ آمیزی در الگوهای خلاقانه تری، ارزیابی خودشان از برنامه ریزی درسی و عملکرد روزانه شان را نشان می دهند. نکته دیگر در بحث ارزیابی برنامه ریزی این که سعی کنید مدت زمان بین ارزیابی تان نه کوتاه باشد نه خیلی طولانی؛ این طور می توانید روش های اشتباه تان در برنامه ریزی را زودتر جبران کنید.
کارهای غیر قابل پیش بینی در برنامه ریزی درسی
برخی ها وقتی برنامه ریزی شان را انجام می دهند خود و وقت شان را به شکل جزیره ای می بینند که قرار است هیچ موجی آرامش و تمرکزشان را به هم نریزد و از این رو وقتی هنگام اجرای برنامه ریزی درسی، حوادثی خارج از برنامه برایشان پیش می آید سرخورده و دلسرد می شوند. به همین دلیل تعبیه بعضی جاهای خالی در برنامه ریزی درسی تان به شما کمک می کنند انعطافت تان را هنگام اجرای برنامه ریزی درسی حفظ کنید.
داشتن تفریح و استراحت در برنامه ریزی درسی
افرادی که می خواهند رژیم غذایی بگیرند یک وعده آزاد در برنامه هفتگی شان دارند تا در آن وعده هر چیزی که اشتها دارند میل کنند. برخی متخصصان تغذیه وجود این وعده آزاد را ضروری می بینند؛ چون به فرد انگیزه ادامه دادن می دهد و هم چنین آن ها را دلتنگ روزهایی که هر چه دلشان میخواست می توانستند بخورند نمی شوند. دقیقا در برنامه ریزی درسی تان بایستی این چنین وعده آزادی قرار بدهید. جمعه بعد ازظهر یا صیح پنج شنبه در انتهای هفته تحصیلی می تواند وقت خوبی باشد برای این که حسابی خستگی در کنید، سریال مورد علاقه تان را دنبال کنید و حتی دوچرخه سواری کنید. این طور برای شروع هفته بعد هم به اندازه کافی انرژی ذخیره کرده اید.
لطفا نظر ارزشمند خود را درباره این مقاله به صورت کامنت در زیر همین پست منتشر کنید.
