معرفی رشته مهندسی برق

رشته مهندسی برق یکی از رشته های  مهندسی است که به مطالعه کاربردهای مرتبط با الکتریسیته، الکترومغناطیس و الکترونیک می‌پردازد. فراگیرتر شدن استفاده از انرژی الکتریکی و افزایش نیاز به انتقال و نیز پردازش سریع‌تر اطلاعات، مهندسی برق را به یکی از مهم‌ترین و پرتقاضا ترین زمینه‌های مهندسی و صنعت تبدیل کرده است.

معرفی رشته مهندسی برق

مهندسی برق یک رشته مهندسی است که به طراحی و بکارگیری تجهیزات، دستگاه ها و سیستم هایی که از برق، الکترونیک و الکترومغناطیس استفاده می کنند، می پردازد. مهندسی برق امروزه با بسیاری از رشته های مهندسی همپوشانی دارد و تعداد بسیار زیادی از تخصص ها شامل مهندسی سخت افزار، الکترونیک قدرت، الکترومغناطیس و امواج، مهندسی مایکروویو، نانوتکنولوژی، الکتروشیمی، انرژی های تجدید پذیر، مکاترونیک و علم مواد الکتریکی را در بر می گیرد. درواقع با این تعریف می توان گفت این رشته ترکیبی از رشته های مهندسی است.

مهندس برق کسی است که سیستم های الکتریکی جدیدی را طراحی و توسعه می دهد، مشکلات را حل می کند. آنها فیزیک و ریاضیات برق، الکترومغناطیس و الکترونیک را در هر دو سیستم در مقیاس بزرگ و کوچک برای پردازش اطلاعات و انتقال انرژی مطالعه و استفاده می کنند.

وظایف مهندس برق

وظایف یک مهندس برق را میتوان این گونه دسته بندی  و مشخص کرد:

• تحقیق، طراحی، و توسعه ابزارها و تجهیزات الکترونیکی در صنایع مختلف مانند مخابرات و ارتباطات، ارتباطات داده ای، فیزیک و فناوری نانو، هوا و فضا و رادار، سیستم های الکترونیکی در حمل و نقل، و …
• هماهنگی فعالیت های تکنسین ها و کارگران
• بررسی کاربردی بودن جدید ترین تکنولوژی ها و نوآوری های حوزه برق
• طراحی، اصلاح تجهیزات ساخت و مونتاژ قطعات الکتریکی در فرآیندهای تولید
• برنامه ریزی و نظارت بر برنامه ها و بازرسی، تعمیر و نگهداری
• مطالعه نیازهای مشتری برای توسعه تولیدات محصولات الکتریکی
• رعایت قوانین و مقررات در جریان اجرای پروژه ها
• تخمین هزینه های پروژه

توانمندی های لازم برای موفقیت در رشته مهندسی برق

مهندسی‌ برق‌ بر مفاهیم‌ فیزیکی‌ و اصول‌ ریاضیات‌ استوار است‌ و هرچه‌ دانشجویان‌ بهتر این‌ مفاهیم‌ را درک‌ کنند، می‌توانند مهندس‌ برق بهتری‌ باشند علاوه بر داشتن پایه قوی در ریاضیات و مفاهیم فیزیک مانند دیگر رشته های مهندسی و علاقه به کار با وسایل برقی، یک مهندس برق باید دارای روحیه تحلیل گری و ذهنی خلاق هم باشد تا از پس مسئولیت های کاری بر بیاید.

دانشجویان رشته برق نباید فقط روی مباحث تئوری و ریاضیات اکتفا کنند چون مطمئن باشند بعد از فارغ التحصیلی، دانشجویان فاقد مهارت کافی در کار عملی جذب بازار کار نمی شوند.

شرایط قبولی در رشته مهندسی برق

رشته مهندسی برق را میتوان از پرطرفدارترین رشته ها در کنکور ریاضی دانست. قبولی این رشته در دانشگاه سراسری ،تنها از طریق شرکت در کنکور سراسری ممکن است. در بعضی از دانشگاه ها نظیر دانشگاه علمی کاربردی، آزاد و پیام نور، امکان تحصیل بدون کنکور در بعضی از شهرها و واحدها امکان پذیر شده است.

این رشته بین بیشتر دانشجویان متقاضی دارد و رقابت برای قبول شدن در آن در بهترین دانشگاه ها زیاد است. مهندسی برق از گذشته تا به امروز از مشاغل مهم در صنعت به حساب می آمد. بیشتر داوطلبان کنکور ریاضی به این امید درس می خوانند که در درجه اول رشته مهندسی برق قبول شوند آن هم در دانشگاه های معروف تهران.

از بهترین دانشگاه های این رشته در ایران می توان به دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه آیت الله بروجردی، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه امیرکبیر اشاره کرد.

رشته برق در بیشتر دانشگاه های سراسری، آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و جامع علمی کاربردی ارائه می شود.

گرایش های رشته مهندسی برق

.رشته‌ مهندسی برق در مقطع‌ کارشناسی‌ دارای‌ 5 گرایش‌ الکترونیک‌، مخابرات‌، کنترل‌ ، قدرت‌ و مهندسی پزشکی (بیوالکتریک) است‌.

این گرایش ها در مقطع لیسانس فرق زیادی باهم ندارند و هر گرایش با دیگری فقط در 30 واحد یا کمتر متفاوت است و حتی تعدادی از فارغ التحصیلان مهندسی برق در بازار کار جذب گرایش های دیگر این رشته می شوند. گرایش دانشجویان در برخی دانشگاه ها،  پس از گذراندن ۳ تا ۵ ترم مشخص می‌شود.

گرایش‌ الکترونیک‌:

گرایش‌ الکترونیک‌ به‌ دو بخش‌ اصلی تقسیم‌ می‌شود. بخش‌ اول‌ میکروالکترونیک‌ است‌ که‌ شامل‌ علم‌ مواد، فیزیک‌ الکترونیک‌، طراحی‌ و ساخت‌ قطعات‌ از ساده‌ترین‌ تا پیچیده‌ترین‌ آنها است‌ و بخش‌ دوم‌، مدار و سیستم‌ نامیده‌ می‌شود و هدف‌ آن‌ طراحی‌ و ساخت‌ سیستم‌ها و تجهیزات‌ الکترونیکی‌ با استفاده‌ از قطعات‌ ساخته‌ شده‌ توسط‌ متخصصان‌ میکروالکترونیک‌ است.

به عنوان مثال یک سیستم گیرنده رادیو نمونه‌ای از کنار هم قرار دادن قطعات مختلف الکترونیکی برای دریافت موج ارسال شده از سوی فرستنده به گیرنده است؛ یعنی یک سیستم فرستنده و گیرنده برای کار، هم به قطعات الکترونیکی و هم به سیستم‌های متشکل از قطعات الکترونیکی نیاز دارد.

گرایش‌ مخابرات‌:

گرایش مخابرات، به بررسی سیستم‌های مخابراتی به صورت سیستمی و مغناطیسی می‌پردازد. در این گرایش نحوه مخابره و انتقال اطلاعات در سیستم‌های مختلف مخابراتی بررسی می‌شود.

به عنوان مثال، در گرایش مخابرات نحوه انتقال اطلاعات از آنتن منازل به شرکت مخابرات بررسی می‌شود. می‌توان گفت که یک مهندس مخابرات عموما روی ارسال و دریافت اطلاعات تحقیق و پژوهش انجام می‌دهد و سیستم‌های مورد نیاز را معرفی و طراحی می‌کند.

گرایش مخابرات، خود نیز دارای زیرگرایش‌های مختلفی است. از زیر گرایش‌های آن می‌توان از مخابرات میدان (که اکثرا با امواج الکترومغناطیس سر و کار دارد)، مخابرات سیستم (که به طراحی سیستم‌های فرستنده و گیرنده به صورت سیستمی می‌پردازد) و مخابرات-رمزنگاری (که در قسمت امنیت اطلاعات کاربرد دارد) نام برد.

گرایش‌ کنترل‌:

در گرایش کنترل، به بررسی نحوه کنترل سیستم‌ها پرداخته می‌شود. یک مهندس کنترل باید سیستم‌هایی را طراحی کند که یک سیستم برقی را به خوبی بتواند کنترل کند و با توجه به نیاز سیستم الکتریکی و الکترونیکی پایدار بماند (البته در برخی موارد نیاز است که سیستم ناپایدار شود). این گرایش نیازمند اطلاعات خوب در زمینه ریاضیات است.

نکته مهم و قابل توجه این است که گرایش کنترل تا حد زیادی با ریاضیات سر و کار دارد و به همین منظور اشخاصی که وارد این گرایش می‌شود تا حدی از برق دور خواهند شد.

نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کرد، این موضوع است که تمام سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی نیازمند یک قسمت کنترلی هستند و این قسمت از مهمترین بخش‌های هر یک از این سیستم‌ها است. به همین منظور، یک مهندس کنترل باید در طراحی این قسمت تمام دقت خود را به کار گیرد.

دانستن و یادگیری نرم‌افزارهایی از قبیل متلب در این گرایش بسیار ضروری هستند، زیرا در طراحی سیستم‌ها از این نرم‌افزار به شدت استفاده می‌شود.

گرایش‌ قدرت‌:

هدف‌ اصلی‌ مهندسان‌ این‌ گرایش‌، تولید برق‌ در نیروگاه‌ها، انتقال‌ برق‌ از طریق‌ خطوط‌ انتقال‌ و توزیع‌ آن‌ در شبکه‌های‌ شهری‌ و در نهایت‌ توزیع‌ آن‌ برای‌ مصارف‌ خانگی‌ و کارخانجات‌ است‌. پس یک‌ مهندس‌ قدرت‌ باید به‌ روش‌های‌ مختلف‌ تولید برق‌، خطوط‌ انتقال‌ نیرو و سیستم‌های‌ توزیع‌ آشنا باشد.

دانشجویان‌ این‌ رشته‌ در شاخه‌ تولید با انواع‌ نیروگاه‌های‌ آبی‌، گازی‌، سیکل‌ ترکیبی‌ و … آشنا می‌شوند. در بخش‌ انتقال‌ و توزیع‌ نیز روش‌های‌ مختلف‌ انتقال‌ برق‌ اعم‌ از کابل‌های‌ هوایی‌ و زیرزمینی‌ را مطالعه‌ می‌کنند. یکی‌ دیگر از شاخه‌های‌ قدرت‌، ماشین‌های‌ الکتریکی‌ است.

گرایش بیوالکتریک:

رشته بیوالکتریک علم استفاده از اصول الکتریکی، مغناطیسی و الکترومغناطیسی در حوزه پزشکی است؛ و الگوبرداری از سیستم های بیولوژیکی در طراحی های نوین مهندسی را هم شامل می شود. پس مهندس بیوالکتریک هم به گرایش های مهندسی برق با دیدگاه علم خود نگاه میکند و هم از مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات کمک می گیرد.

همانطور که از نام آن پیداست، فارغ التحصیلان این گرایش باید بتوانند در طراحی و ساخت زیرساخت های جمع آوری داده های بیمارستانی و پزشکی و ارتباط دادن آنها با یکدیگر متخصص شوند.

واحد های درسی رشته مهندسی برق در دانشگاه

دروس مشترک در گرایش های رشته مهندسی برق عبارت هستند از:

فیزیک‌، زبان‌ تخصصی‌، ریاضی‌، معادلات‌ دیفرانسیل‌، محاسبات‌ عددی‌، ریاضی‌ مهندسی‌، برنامه‌سازی‌ کامپیوتر، کارگاه‌ عمومی‌، کارگاه‌ برق‌، نقشه‌کشی‌ صنعتی‌، مدارهای‌ الکتریکی‌، اندازه‌گیری‌ الکتریکی‌، الکترونیک‌، الکترومغناطیس‌، مدارهای‌ منطقی‌، ماشین‌های‌ الکتریکی‌، سیستم‌های‌ کنترل‌ خطی‌، تجزیه‌ و تحلیل‌ سیستم‌ها، بررسی‌ سیستم‌های‌ قدرت‌، مخابرات‌، پروژه‌ کارشناسی‌، کارآموزی‌.

و اما دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ الکترونیک عبارت هستند از:

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ مخابرات:

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ کنترل:

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ قدرت:

دروس تخصصی گرایش بیوالکتریک:

بازار کار رشته مهندسی برق در ایران

رشته مهندسی برق در کشور بسیار رشته کاربردی است و تمام صنایع به طریقی به این رشته وابسته هستند. با توجه به گسترش صنایع، انتظار متنوع بودن فرصت های شغلی برای این مهندسان را داریم، اما تعداد قابل توجهی مهندس برق بیکار داریم، چون این دانشجویان تنها برای دروس تئوری خود تسلط دارند و مهارت کافی برای بازار کار ندارند.

مهندسان برقی که دارای ذهن خلاقی و ایده های ناب برای تولید برق بیشتر باشند، می توانند در زمینه کارآفرینی در این حوزه کار کنند و موقعیت شغلی خوبی داشته باشند. میتوان گفت که این مهندسین نباید با فکر استخدام در ارگانی، عمر خود را هدر بدهند.

مهندسین برق می توانند در صنایع مختلف کار کنند. مهندسین برق دارای فرصت های شغلی در ذوب آهن، کارخانه سیمان، خودروسازی، وزارتخانه های پست، وزارت صنایع، وزارت دفاع و …. هستند.

درآمد رشته مهندسی برق در ایران

فارغ التحصیلان رشته مهندسی برق اگر در محیط های دولتی مشغول به کار شوند، حقوقی مطابق قانون مدیریت خدمات کشور دریافت می کنند. اما اگر این مهندسین در بخش های خصوصی مشغول به کار شوند، عواملی همچون سطح تحصیلات، میزان آشنایی با نرم افزارها، میزان مهارت و تجربه کاری و … در میزان حقوق افراد تاثیر دارد.

در حال حاضر میانگین حقوق و درآمد ماهانه یک مهندس برق را می توان، 8,000,000 میلیون تومان اعلام کرد.